5 oct 2016

Ken ka ajsik tatuktia Hitler? (1/2)

Ken ijtuk iwan ne Alemania democraticoj taltechan kan welik ajsi tatuktia se tetalultiani? Ini ne takat kimiktij miak takamet, siwatket wan kukunet ika yejemet Yudayujmet.

Tiawit tikilwitiat ken mumatki ne techan kwak tamik ne Achtu Tasumalis. Wan taika miak takamet kishwelitaket tay yaja inatuya.

Kwak muchiwa ne Achtu Tasumalis, tik 1818, Alemania muishketzki ka te welituya kiana ne tasumalis. Kwakuni ne musumat kitukaytalijket se musejsewilis pal tami ne tasumalis. Kwak ne kalpuli pal Alemania wilewik, ne chanejket kisket tik ujti wan teishnamikket. Pal kisewiat se kumunilis, kiketzket ne Weiman Republic.

Ne achtu itekiw ne Republic ne nemi pal kiejekua ne Musejsewilis Tajkwilul. Alemania nemi pal kipulua se taltakutun, kichijchintia ne tasumanital, wan kitashtawia ne tay kichiwket. Ini kikukuj ne itatuminwilis. Wan nakak se tayulmatilis ka su ne kalpuli kipalewistuskiat ne tasumanital, yejemet kianatuskiat ne tasumalis.

Hitler kitzki ini wan pejki muishkejketza ka muchi uni ipanpa ne Yudayujmet. Wan chanejket muishkejketzket ka ne tasumalis ka inmaku ne Yudayujmet. Muchi ini kiski itech kwalan wan teishijialis, tesu yekkaya. Melka uni, ini kipalewki Hitler. Yaja musenputzuj iwan se chikitik partidoj nacionalistaj.

Yaja welituya tajtaketza teishpan wan nemanha uni kipalewki pal ajsi kitekimaka uni partidoj. Yaja kishijiatuya ne Yudayujmet wan kitekukujmatituya ne kalpuli. Yajika, welik kisenputzua se miaktal wan yejemet kiejekujket kitajkalit ne kalpuli. Te weliket. Kitentzakket Hitler wan ne partidoj tea welituya musenputzua. Melka ijtik se shiwit, kwak kiski, pejki kichiwa uksenpa tay yaja kinekituya.

Pal tikamatachia ne ukse takutun, shikpachu ka nikan

  • Achtu Tasumalis primera guerra mundial
  • -chijchintia minimizar
  • -ishwelita aprobar
  • ka imaku (ser) a beneficio de
  • kalpuli gobierno, parlamento
  • kiejekua ejercitar, tratar, probar
  • kisa itech salir de
  • kishketzki se dió cuenta (de -ishketza)
  • kitentzakket lo encarcelaron (de -tentzakwa)
  • kitzki vió (de -ita)
  • kumunilis revolución
  • kwalan enojo, ira
  • muishkejketza darse cuenta
  • musejsewilis intervención, descanso
  • Musejsewilis Tajkwilul tratado de paz
  • musenputzua iwan unirse a
  • sennemit congreso, parlamento
  • -sewia apagar, reprimir
  • -tajkali kalpuli derrocar
  • tajtaketza teishpan hablar en público
  • taltakutun terreno
  • tasumanital ejército
  • tatuminwilis economía
  • tayulmatilis creencia
  • teishijialis odio, descriminación
  • tekitini pal ne kalpuli ministro
  • -tekukujmati resentir
  • tetalultiani tirano
  • -tukaytalia firmar
  • uni ipanpa ser la culpa de
  • Yudayuj(met) judío(s)

No hay comentarios: