14 ene 2014

Se iswat ipal se iamaw Genaro Ramirez

Genaro Ramirez Vasquez, Nawataketza pal Witzapan
Genaro Ramirez se Nawataketza ipal Witzapan (ne nusan itukay tik Castillaj Santo Domingo de Guzmán). Yaja kichiwtuk wey pal kipalewia wan tamachtia ne taketzalis; nusan kitawawasujtuk sejse amat. Ashan tiawit tikitat se takutun ipal ne iamaw itukay Naja Ni Genaro, ne kiajshitij IRIN tik 2004. Tiaw tikita ka Genaro ina sejse taketzalis ken taketzat ne tukniwan ipal Witzapan.


Tajtzin Genaro kielnamiki ken pejki tekiti ipal ne Nawataketzalis

Tik ne shiwit 1960, naja nipejki niajsi tik ne Teupan Catolicoj.

Né nitaketzki ne taketzalis ipal ne Teut. Nusan nitakwikak takwikalis ipal ne Teut.

Né nechishmatket ka naja niweli nitaketza Nawat ka tik ne teupan ipal Santa Catarina Masawat nitakwikak se takwikalis ka ina “Melka Kwak Taja Tinejnemi, Tesu Musel Tinemi”, wan kikakik ne Palej. Kunij inak:

—Ká uni manuj takwika kiunij?

Kunij ne majmanujwan kilwijket ka ne manuj takwika ipal Santuj Domingo ipal Guzmán.

Kunij inak:

—Shiknutzakan, nikneki nitaketza iwan.

Wan kunij nechnutzket, wan naja niajki nitaketza iwan, wan yaja nechilwij:

—Tay tina? Tiweli tiaw ne domingoj ka ne teupan San Antonio?

Wan naja nikilwij ka kia niasneki.

Wan kwak ajsik ne domingoj niajki ka teupan, wan nechilwij kwak naja niajsik.

—Taja ne titakwikak ne takwikalis niakeman ka né tik ne teupan Santa Catarina?

—Kia, naja, taika?

—Ka naja niknekiskia ma shiwi timusenpua nikan iwan tumajmanujwan wan shikinmachti taketzat Nawat. Tiawit timetztashtawat pal metzti ume tzunti tumin. Ken tina? Nemi yek?

Naja nikilwij ka kia niaw nipewa niwitz muchi ne dojdomingoj pal nikinmachtia. Kiunij nipejki nitekiti tik ne Nawataketzalis.

  • kiuni(j) = ijkiuni
  • kunij = kwakuni
  • ma... shikinmachti taketzat Nawat que... les enseñe usted a hablar náhuat
  • ma shiwi timusenpua que vengas a unirte (lit. ...contarse entre...)
  • manuj hermano, persona
  • ne manuj takwika ipal... el hermano que canta es de...
  • nechishmatket me reconocieron
  • niakeman alguna vez
  • niasneki iré
  • palej cura, padre
  • taja ne titakwikak...? ¿es usted el que cantó...?
  • tawawasua = tajkwilua
  • tiawit timetztashtawat le vamos a pagar

No hay comentarios: